Poradnik Opiekuna

Toaleta ciała chorego to najważniejsza z czynności higienicznych. Głównym jej celem jest zapewnienie choremu czystości i estetyki. Jednak pielęgnacja ciała to nie tylko mycie; to także dbanie o odpowiednie nawilżenie skóry, ochrona przed odparzeniami, podrażnieniem, profilaktyka przeciwodleżynowa, poprawienie funkcji krążenia, oddychania oraz samopoczucia. To także kształtowanie nawyków higienicznych.
Niezmiernie ważnym elementem jest dobranie odpowiednich środków do mycia i pielęgnacji skóry. Warto korzystać z takich, które są przeznaczone specjalnie dla osób przewlekle chorych, szczególnie narażonych na powikłania wynikające z długotrwałego unieruchomienia w łóżku. Ciało chorego należy myć przynajmniej raz dziennie z użyciem wody i środka myjącego. Jeśli istnieje potrzeba częstszego mycia, można posłużyć się preparatami do stosowania bez użycia wody, które stanowią doskonałe uzupełnienie tradycyjnej toalety ciała. Są one dostępne w aptekach i sklepach medycznych. Środki do mycia bez użycia wody zapewniają skuteczne i szybkie oczyszczenie skóry chorego, świetnie sprawdzają się także przy toalecie krocza i pośladków podczas zmiany pieluchomajtek.

Zanim rozpoczniesz czynności toaletowe, przygotuj:

• pastę i szczoteczkę do zębów lub protezy,
• środek myjący do użycia z wodą lub bez wody,
• szczoteczkę do paznokci, pumeks,
• nożyczki i pilniczek do paznokci,
• kubek, grzebień,
• miskę do mycia, dzbanek, basen,
• gąbkę lub myjki, dwa ręczniki, gaziki,
• preparaty aktywizujące, nawilżające, natłuszczające skórę,
• rękawiczki jednorazowe.

To ułatwi pracę

Podkłady na łózko – zapobiegną pomoczeniu pościeli. Rękawiczki jednorazowe - zapewnią komfort i ochronę. Myjki jednorazowe – wygodne ze względu na możliwość założenia na rękę, po użyciu należy je wyrzucić. Środek myjący- wymagający użycia wody lub bez użycia wody. Miska nerkowata – bardzo wygodna przy płukaniu jamy ustnej. Basen – umożliwia dokładne spłukanie zewnętrznych narządów płciowych.

Ogólna toaleta całego ciała krok po kroku:

• Zanim rozpoczniesz toaletę chorego, stwórz miłą i przyjazną atmosferę. Pamiętaj, że dla chorego jest to sytuacja krępująca – staraj się nie narażać go na dodatkowy dyskomfort.
• Zadbaj o odpowiednią temperaturę, odsłaniaj tylko te części ciała, które są w danym momencie myte; zawsze uwzględniaj przyzwyczajenia i nawyki podopiecznego.
• Rozmieść sprzęt tak, aby mieć wszystko pod ręką, żeby nie zostawiać chorego samego, a jeśli musisz, to koniecznie pamiętaj o zamknięciu drabinek i okryciu ciała.
• Chroń łóżko przed zalaniem, podkładając ręcznik, a najlepiej podkład jednorazowy np. Seni Soft pod myte części ciała.

Mycie twarzy, oczu, szyi:

• Zdejmij koszulę choremu (lub górną część piżamy), okryj chorego kołdrą.
• Ułóż ręcznik przeznaczony do górnej części ciała pod głową podopiecznego. Namocz gaziki i przetrzyj oczy chorego, zaczynając od zewnętrznego kącika do wewnętrznego. (rys. 1)
• Lekko namydloną myjką umyj twarz choremu, delikatnie osusz ręcznikiem, następnie umyj uszy oraz szyję i kark, osusz ręcznikiem. (rys. 2 i 3)

Mycie kończyn górnych:

• Odsłoń tę rękę chorego, która jest dalej od Ciebie, podłóż pod nią ręcznik, osłaniając bieliznę pościelową, postaw miskę z wodą na ręczniku. Zanurz dłoń chorego w wodzie. Odczucie wody zwiększa komfort chorego. (rys. 1)
• Umyj kolejno: pachę, ramię, przedramię, dłoń oraz szczoteczką paznokcie; następnie wytrzyj, pamiętając o dokładnym osuszeniu okolic miedzy palcami. (rys. 2)
• Umyj w ten sam sposób drugą rękę.
• Jeśli istnieje taka konieczność, obetnij paznokcie po podłożeniu pod dłonie ręcznika jednorazowego lub miski nerkowatej. Wygładź obcięte paznokcie pilniczkiem. (rys. 3)

Mycie klatki piersiowej:

• Ułóż ręcznik na klatce piersiowej chorego, wywijając mankiet z ręcznika na kołdrę, by zabezpieczyć pościel przed zamoczeniem i uchronić chorego przed nadmiernym obnażaniem.
• Unieś delikatnie okrycie za mankiet ręcznika, umyj klatkę piersiowa, osusz.

Odparzenie to inaczej otarcie, zaczerwienienie skóry wywołane działaniem niekorzystnych czynników, jak wilgotność, tarcie, mocz, stolec.

Pamiętaj:

• U kobiet zwróć szczególną uwagę na okolice pod biustem, a u osób otyłych na przestrzenie między fałdami skóry – miejsca te są szczególnie narażone na powstanie odparzeń.
• Jeśli zauważysz zaczerwienienie, zastosuj odpowiedni środek (może to być krem z tlenkiem cynku lub argininą). Jeśli skóra nie jest zmieniona chorobowo, zastosuj profilaktycznie balsam nawilżający.

Mycie brzucha:

• Jeżeli chory jest ubrany w piżamę, zdejmij spodnie. Jeśli chory używa wyrobów chłonnych do nietrzymania moczu (np. pieluchomajtek), zdejmij użyty wyrób na czas mycia.
• Pomóż choremu ułożyć się na boku.
• Ułóż ręcznik przeznaczony do dolnych części ciała lub podkład jednorazowy wzdłuż pleców i pośladków chorego. (rys. 1)
• Umyj plecy i pośladki, a na końcu szparę pośladkową. (rys. 2)
• Osusz dokładnie skórę pleców i pośladków. (rys. 3)
• Oklep plecy chorego. Możesz zastosować także żel aktywizujący, lub różnego rodzaju oliwki do wykonania masażu pobudzającego.

Oklepywanie pleców ma na celu pomóc choremu odkrztusić wydzielinę z drzewa oskrzelowego, co ułatwia oddychanie. Oklepywanie wykonujemy dłonią złożoną w tzw. „łódkę” od dolnych części pleców do góry. Podczas oklepywania omijamy okolice kręgosłupa oraz nerek. Optymalny czas oklepywania to 3–5 minut. Aby było skuteczne, należy zachęcić chorego do kaszlu i odpluwania wydzieliny na chusteczkę lub ligninę.

Mycie nóg:

• Połóż ręcznik wzdłuż nogi, która znajduje się dalej od Ciebie i postaw na nim miskę.
• Zegnij nogę chorego w kolanie i zanurz jego stopę w wodzie. Umyj całą nogę: stopę, podudzie, udo.
• Osusz nogę, pamiętając o przestrzeniach między palcami.
• Umyj drugą nogę w ten sam sposób.
• Jeśli istnieje taka konieczność, obetnij paznokcie nad ręcznikiem jednorazowym